1 april 2016

Morgen op TV: Documentaire Fryslân DOK, – Het Zwarte Goud: Van elke tijd –

Morgen, zaterdag 2 april om 15.30 uur wordt de documentaire van Fryslân DOK, "Het Zwarte Goud: Van elke tijd" uitgezonden. In deze documentaire wordt de geëmigreerde Symon Attema gevolgd, die in Amerika Friese paarden voor zijn vader verkoopt. Het Friese ras wordt in Amerika steeds populairder, vooral nadat Hollywood het ras ontdekte toen de Fries Ariaan (Tornado) een belangrijke rol speelde in de film "The Legend of Zorro" met Antonio Banderas. 

In het boek beschrijft ze hoe het ras vanaf het begin áltijd heel veelzijdig gefokt en gebruikt is geweest; in periodes van welvaart als luxe koetspaard, harddraver en dressuur- showpaard; in tijden van oorlog meer barok gefokt als oorlogspaard, in armoede als middelzwaar landbouwpaard en na de mechanisatie als sportpaard. Als sportpaard voornamelijk in de dressuur en de mensport, waarin mevrouw Korthagen – van Til, beter bekend als Tante Bets een pionier was met een vierspan Friezen voor de wagen.

Ook de geschiedenis; de opkomst, bijna ondergang en de wederopbloei van het Friesche Stamboek wordt op zeer interessante wijze en tot in de kleinste details beschreven. Stoeterij De Oorsprong en zijn stichters worden uitgebreid besproken, waar de verbetering van het ras begon. De problemen tijdens de Tweede Wereldoorlog; het erkennen van inteeltproblemen door de smalle fokbasis; de enorme groei van het ras na het gebruik van kunstmatige inseminatie en de mogelijkheden om diepvriessperma te verzenden.

Daarnaast gaat de schrijfster in op de belangstelling voor de Fries in andere landen. Zo wordt het Friese ras als verbeteraar van andere rassen of om een ras weer van vers bloed te voorzien, zoals de Oostenrijkse Kladruber, ingezet. Ze gaat in op het verwantschap met andere rassen zoals bijvoorbeeld de Fell pony en de Old English Black. Ook is het doel waarvoor de Fries wordt aangekocht vaak verschillend. In Engeland genieten ze bijvoorbeeld de reputatie van koetspaarden voor lijkwagens en in China als showpaard.

De documentaire, waarin ook Jorieke Savelkouls en haar boek te zien zijn, wordt uitgezonden op zaterdag 2 april om 15.30 uur op NPO 2. De herhaling vindt plaats op zondag 3 april om 12.55 uur en ook op zondag op Omrop Fryslân om 17.10 uur

In de documentaire komt historicus, kunstenares en schrijfster Jorieke Savelkouls aan het woord. De van oorsprong Zuid-Limburgse, maar voor "de liefde" naar Friesland verhuisde Savelkouls, maakt in dit eerste deel van "It Swarte Goud" een start met de uitleg van de geschiedenis van het Friese paard.
In oude geschriften zijn aanwijzingen gevonden dat Friese paarden al ten tijde van het begin van de jaartelling als krijgspaard werden ingezet.
Savelkouls werd als historicus (met een specialisatie in Oosterse paardenculturen) benaderd om een wetenschappelijk artikel te schrijven over het Friese paard. En dan vooral om de mythes rondom de geschiedenis van het ras goed en wetenschappelijk onderbouwd uit te pluizen. Eén van de mythes die nooit gestaafd kon worden, was dat Romeinse krijgers vroeger op Friezen gereden zouden hebben.
"Een artikel" werd echter "een boek" en al gauw vond de uitgever dat het "Hét boek over het Friese Paard" moest worden.